Stereo mastering voor CD, internet en vinyl
Wat is mastering?
Hier zijn al heel veel boeken over geschreven, ik zal proberen een kort overzicht te geven + wat uitleg verstrekken bij mijn keuze om enkel in het digitale domein te masteren zonder analoge elektronica.
Mastering is de finale afwerking van een gemixte muziekproductie. Het kan gaan om 1 of meerdere aparte songs, of om een reeks van songs die samen een geheel vormen, zoals bv. op een full CD.
Gaat het om 1 of meerdere aparte songs, dan is het meestal de bedoeling die songs te vergelijken met andere songs die als referentie kunnen gelden en ervoor te zorgen dat de gemasterde songs zo goed mogelijk klinken en aan alle objectieve technische regels en subjectieve artistieke regels voldoen (bv. niet te zacht of te luid, juiste verhouding tussen lage tonen en hoge tonen, verstaanbaarheid van zang, hoorbaarheid van alle muziekinstrumenten, enz...)
Gaat het om een geheel van songs, dan is dit identiek aan de mastering van 1 of meerdere songs, maar met bijkomende aandacht voor het geheel. De volgorde van de songs wordt bepaald en die volgorde kan bv. het volume van songs onderling beïnvloeden, de onderlinge klankkleur, de duur van de stilte tussen de verschillende songs, enz...
Praktisch gezien worden alle songs ingeladen in Pro Tools | HDX, eventueel samen met enkele referentiesongs van andere artiesten (de meest gestelde vraag bij mastering is: kan je dit laten klinken zoals artiest X of Y?). Vervolgens wordt er heel nauwkeurig naar alles geluisterd en worden er daar waar nodig, song per song, wijzigingen in volume, klankkleur en compressie toegepast. Soms is het niet nodig om ook maar iets te doen, soms is het nodig om meer drastische ingrepen te doen of zelfs te moeten vaststellen dat een song niet masterbaar is en best opnieuw gemixt zou worden.
Eens alles gemasterd is worden de definitieve geluidsbestanden aangemaakt, met inbegrip van de ISRC code per gemasterde song. Delta Music Belgium is aangesloten bij SIMIM, de beheermaatschappij voor de rechten van de muziekproducenten en kunnen zelf ISRC codes aanmaken en registreren indien nodig.
Er wordt enkel gemasterd binnen het digitale domein met plugins in Pro Tools | HDX. Er zijn mensen die een analoge mastering verkiezen met soms redelijk esoterische analoge machines, maar ik weet ondertussen uit ondervinding dat de technologie op het vlak van 'software modelling' zo ver gevorderd is dat zelfs de klankkleur en het gedrag zulke esoterische analoge machines in een digitaal algoritme kunnen gegoten worden. Bij dubbelblinde luistertesten kan een luisteraar het verschil niet meer horen tussen een digitale plugin en een analoge machine. Daar komt ook nog bij dat oude, analoge processing ook nadelen heeft (bv. ruis, verschuiving van het stereobeeld door onnauwkeurige of versleten elektronische componenten, signaaldegradatie door teveel DA/AD conversies). Er zijn ook strakke begrenzingen eigen aan analoge elektronica, terwijl digitale algoritmes zaken kunnen die analoog per definitie onmogelijk zijn (bv. filteren op exact 1 frequentie zonder de naastliggende of harmonische frequenties te beïnvloeden).
Ter info: los van de technische specificaties die bij CD mastering horen, is mastering niet iets wat je even snel leert. Het vraagt jarenlange ervaring + een zeer goede kennis van je studio. Want het allerbelangrijkste om te weten over je studio is hoe het geluid dat je in je studio hoort zich vertaalt naar de buitenwereld. En hoe langer ik bezig ben met CD mastering, des te meer ik ook ondervind dat je na verloop van tijd letterlijk de juiste 'sound' in je oren krijgt. Met andere woorden: je hoort erg snel of iets juist en goed klinkt of net niet, ook zonder referentie-CD's + je weet wat je moet doen om die sound te verkrijgen. En dat is natuurlijk goud waard...
Mastering voor CD en/of specifiek voor internet?
Is er een verschil tussen masteren voor CD en masteren voor internet? Het antwoord hierop is eenduidig ja.
Er zit eerst en vooral een duidelijk verschil in het medium op zich: CD is de volledige digitale audiodata zoals ze oorspronkelijk was in de studio na het masteren, een internetbestand is een gecomprimeerde versie van diezelfde data, bv. AAC / m4a (iTunes) of MP3. Dit uit zich het meest duidelijk in de grootte van de datafile: een gecomprimeerde versie voor internet is 10 maal kleiner dan de originele CD data. Er wordt weliswaar gesteld dat zowel compressie naar AAC / m4a (iTunes) als naar MP3 geen verschil in audiokwaliteit geeft, maar iedereen die bv. ooit ernstig naar het verschil tussen CD en MP3 geluisterd heeft, weet dat dit niet waar is.
Tijdens het masteren kan je al meteen te luisteren naar de versies in AAC / m4a (iTunes) en MP3 en kan indien nodig de mastering aangepast worden. Dit kan trouwens in real-time, met een klik van de muis luister je naar de CD versie, AAC / m4a (iTunes) versie of één of meerdere van de vele MP3 formaten
Mastering voor vinyl
Om maar meteen met de deur in huis te vallen: ik ben absoluut geen fan van vinylplaten. Ik begrijp niet dat mensen de klank van een naald die door een groef stuitert (want dat is letterlijk wat er gebeurt) verkiezen boven de steeds weer correcte weergave van een digitaal geluidsbestand.
Dit is een close-up van een naald in de groef op een LP onder een elektronenmicroscoop:
En nog veel meer ingezoomd op de tip van de naald:
Een LP gebruikt sterk verouderde technologie die sinds 1948 op de markt is en op zijn hoogtepunt was in de jaren '60 en '70. De geluidskwaliteit wordt bepaald door een heleboel externe factoren, een LP heeft o.a. te maken met wow, flutter, brom, resonantie, vervorming, trillingen, de kwaliteit van de naald en het gewicht van de arm. Ook is niet iedere LP identiek aan elkaar want de kwaliteit van verschillende persingen kan ook nog variëren. En kraken door opgebouwde statische elektriciteit tijdens de weergave doet vinyl ook nog + telkens je een vinylplaat weergeeft verslijt deze een beetje (en dit geldt ook voor de gebruikte naald), dus na verloop van tijd wordt de geluidskwaliteit enkel maar slechter en slechter.
Dit tegenover digitale geluidsbestanden die steeds weer bit voor bit gelijke datastromen genereren zonder wow, flutter, brom, resonantie, vervorming en trillingen + kraken door opgebouwde statische elektriciteit doet het ook al niet en verslijten ook niet. Voor mij is de keuze dan toch wel heel snel gemaakt...
Ter info: het 'warme' geluid dat men ervaart bij vinyl wordt veroorzaakt door vervorming die bij weergave van digitale geluidsbestanden niet aanwezig is. Dus als je streeft naar een zo correct mogelijke weergave van de originele opname dan moet vinyl altijd onderdoen voor digitale bestanden aangezien er daar geen vervorming plaatsvindt. Het is dus niet digitaal dat te koud klinkt, het is vinyl dat 'te warm' klinkt ten opzichte van de originele geluidsopnames.
In ieder geval, bij 99% van alle vinylplaten die de laatste 15 tot 20 jaar werden uitgebracht werd er gestart met het digitaal 24 bit - 96 kHz master geluidsbestand dat ook voor CD mastering en internet mastering gebruikt wordt. Dus op dat vlak is er alvast geen verschil tussen digitaal en vinyl want de bron is exact dezelfde.
Specifiek masteren voor vinyl in een mastering studio is dan ook helemaal niet nodig want de aanpassingen die nodig zijn voor vinyl gebeuren sowieso voorafgaand aan het graveren van de 'Laquer' (of de koperen plaat bij Direct Metal Mastering) in de vinyl platenperserij. Er wordt o.a. de benodigde filtering uitgevoerd (RIAA conversie), meestal (maar niet altijd) wordt alle geluid onder 100 Hz mono gemaakt en er wordt soms ook nog wat extra compressie toegepast omdat het dynamisch bereik van een vinylplaat veel kleiner is dan dat van een digitaal bestand. Het 'masteren voor vinyl' laat je dan ook best over aan de persoon die de graveermachine bedient in de vinyl platenperserij.
Mastering in de studio bijgewoond door de klant of online mastering dienst
In het verleden was het zo goed als standaard procedure dat de artiest en/of producer in de studio bij de mastering aanwezig is. Dit heeft het grote voordeel dat de klant hoort en ziet wat er gebeurt en tot op zekere hoogte mee kan beslissen over het eindresultaat. En zeker in het geval van problematische mixen waarbij mijn advies het opnieuw laten mixen is, is het aanwezig zijn van de klant een pluspunt want de klant kan dan horen waar het probleem zit. Ik verkies nog steeds deze procedure, een direct contact met de klant is meestal alleen maar positief.
De laatste jaren is de trend ontstaan om de muziekbestanden online aan te leveren en niet meer in de studio aanwezig te zijn bij de mastering. Delta Music Belgium biedt ook deze mogelijkheid aan.
Voor het aanleveren en afleveren van de geluidsbestanden werk ik met Dropbox. Als er een PMCD pakket nodig is voor de CD perserij, dan wordt dit per post geleverd.
Ter info: bij een mastering voor CD en internet moet er op voorhand betaald worden, maar geldt er geen beperking in studiotijd. Er wordt gemastered en geremastered tot de klant tevreden is zonder meerprijs. Voor er betaald wordt wil ik eerst alle songs kunnen beluisteren om te bepalen of ze masterbaar zijn en niet dienen hermixt te worden
Technische info
Wij kunnen masteren voor volgende dragers en/of digitale formaten:
Alle aangeleverde files worden omgezet naar 24 bit - 96 kHz (= HD kwaliteit) en dan pas gemastered. Was dit het originele formaat waarin de muziek gemixt werd, lever dan indien mogelijk deze files aan. Werd er op een lagere kwaliteit gemixt, maar wel in 24 bit, lever dan zeker de 24 bit files aan. Bestaan er enkel gemixte files in 16 bit, dan kan ook hier mee gewerkt worden, want dit is nog steeds CD kwaliteit. Als er enkel AAC / m4a (iTunes) of mp3 bestaat, kan er getest worden of de geluidskwaliteit nog voldoende goed is om te masteren.
Eens gemasterd worden volgende stereo files aangemaakt en online geleverd:
- BWAV - STEREO - 24 bit - 96 kHz (= HD kwaliteit)
- BWAV - STEREO - 16 bit - 44.1 kHz (= CD kwaliteit)
- AAC / m4a (iTunes)
- mp3
Voor een meerprijs kan ook een DDP pakket of PMCD pakket gemaakt worden voor de CD perserij, dit pakket bestaat uit:
- USB stick met het DDP bestand of een PMCD voor de CD perserij (met uitgeprinte lijst met PQ en ISRC codering)
- USB stick met het DDP bestand of een PMCD Safety Clone om zelf te archiveren
- een kopie om te beluisteren op USB stick of CD-R
Een DDP bestand kan ook eenvoudig via internet aan de CD perserij bezorgd worden
Welke muziekgenres kunnen er gemastered worden?
In principe alle genres van muziek, maar uiteraard heb ik wel mijn voorkeuren en specialiteiten + neem ik de vrijheid om te kiezen welke producties ik al dan niet aanneem.
Meer info hierover kan je vinden in het antwoord op vraag 4 op de pagina
Copyright © 1995-2024 van Delta Music Belgium • Dolby Atmos Music Studio • Rummenweg 30 • 3800 Sint-Truiden • België
Alle rechten voorbehouden
Privacyverklaring en cookiebeleid
Alle productnamen, logo's en merken zijn eigendom van hun respectievelijke eigenaren.
Alle bedrijfs-, product- en servicenamen die op deze website worden gebruikt, dienen uitsluitend ter identificatie.
Het gebruik van deze namen, logo's en merken impliceert geen endorsement.
